Jeśli wystawa kolekcji to częściej uznanego kolekcjonera prywatnego. Albo publicznego. Ale wystawa nabytków muzealnego kuratora zbiorów? To unikatowy zabieg. Powstał z potrzeby przywołania tego dobrego ducha polskiej fotografii do powszechnej świadomości.
Wystawa „Czuła uwaga. Urszula Czartoryska wobec fotografii” powstała z wdzięczności dla „pierwszej damy polskiej fotografii” – za jej wkład w refleksję o tej dziedzinie sztuki, za szerokie, wielokontekstowe myślenie. Czartoryska była niezwykle ważną teoretyczką, która już w XX wieku zwracała uwagę na niebezpieczeństwa jakie nieść może fotografia i podnosiła kwestie etyczne dotyczące sposobu przedstawiania bohatera i poszanowania jego prywatności.
Anton Stankowski
„Na Jeziorze Zurychskim”, 1930 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Autor nieznany
„Kazimierz Malewicz, leżący w łóżku”, 1934-35 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Zbigniew Dłubak
„Dzieci śnią o ptakach”, 1948 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Paweł Kwiek
„Video i oddech. Kanał informacji”, 1978/2016
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Eugeniusz Haneman
„W zdobytej ciężarówce”, 1944/1980
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Teresa Gierzyńska
„Spokojna” z cyklu „O niej”, 1980 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Aleksander Krzywobłocki
„Portret pani Adler (na kanapie)”, 1932 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Była twórczynią Działu Fotografii i Technik Wizualnych w Muzuem Sztuki, dla którego wytyczyła niespotykanie szerokie kierunki poszerzania kolekcji- z uwzględnieniem fotografii prywatnej i dokumentacyjnej, niekiedy- anonimowej. Taki sposób myślenia w czasach Czartoryskiej był absolutnie nowatorski i przekraczający granice potocznego wyobrażenia o granicach i funkcjach fotografii.
Julia Pirotte
„Pożegnanie dworzec w Lille”, 1945 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Jindřich Štreit
„Bez tytułu”, 1980 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Eva Rubinstein
„Dziewczyna w pociągu”, 1969 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Jan Głogowski
„Stanisław Ignacy Witkiewicz”, ok. 1930 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Bogdan Dziworski
„Bez tytułu (Gonitwa dzieci)”
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Janusz Bąkowski
„Stare Miasto”, 1973 r.
kolekcja Muzeum Sztuki, Łódź
Wystawa jest prezentowana w MS2 (w mieszczącym się na terenie Manufaktury oddziale Muzeum Sztuki) i obejmuje około 150 prac. Została podzielona na cztery luźno wyodrębnione części: Fotografia zakwestionowana, Odkształcanie obrazów świata, Prywatne, superprywatne, antyprywante, Punkty styczności ze światem. Ich tytuły, podobnie jak tytuł wystawy zostały zaczerpnięte z tekstów autorstwa Urszuli Czartoryskiej. Poszczególne działy tematyczne nakierowują na kontekst, ale nic nie narzucają. Opisy towarzyszące wystawie są ciekawe i niedługie. Zostały też zebrane w okazjonalnej broszurze dostępnej w Muzeum. Jak zapowiada Krzysztof Candrowicz (dyrektor Fotofestiwalu) – na tym nie koniec. Planowane jest wydanie dużego, pełnowymiarowego katalogu.
Na wystawie prezentowane są nie tylko prace zakupione w wyniku decyzji Urszuli Czartoryskiej lub członków jej zespołu, lecz także nabytki Muzeum z czasów nam bliższych. Zabieg ten ma wskazywać, że wyznaczone przez nią szerokie myślenie o fotografii nie odeszło wraz z nią. Przekaz ten nie został jednak w żaden sposób uwypuklony – można go uchwycić uważnie czytając podpisy -wszystkim prezentowanym pracom towarzyszą oprócz informacji dotyczących autora, czasu powstania i techniki także dane o dacie zakupu do kolekcji Muzeum Sztuki.
Wydawać by się mogło, że wystawa poświęcona fotografii- wszechobecnej w życiu codziennym, a często w muzeach pozostającej na dalszym planie, będzie okazją do prezentacji prac, których na co dzień nie oglądamy na stałej ekspozycji, że skoro jest okazja sięgnąć do najgłębszych zakamarków muzealnych magazynów (kolekcja fotografii Muzeum Sztuki liczy ponad 3000 dzieł) to trzeba z niej skorzystać i powstrzymać się od prezentacji prac dobrze znanych bywalcom Muzeum Sztuki. Niestety- przeważyło przekonanie, że reprezentacja „żelaznych punktów” musi mieć miejsce. Nie zabrakło też odpowiadających politycznym zapotrzebowaniom zdjęć z Powstania Warszawskiego.
Tu moje krytyczne uwagi się kończą.
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Krzysztof Candrowicz (dyrektor Fotofestiwalu)
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
Wystawa, choć bardzo urozmaicona, nie jest przeładowana. Kuratorkom, Marii Franeckiej (Muzeum Sztuki) i Marcie Szymańskiej (Fotofestiwal- współorganizator wystawy) udało się uniknąć pokusy dokonania przeglądu typologicznego fotografii. Przygotowanie tej spójnej i dobrze odpowiadającej tytułowi wystawy wymagało od kuratorek próby zbliżenia się do Czartoryskiej. Przewodnikami w tej wędrówce byli ludzie, których znała, którzy z nią pracowali, a także jej teksty. Podczas wernisażu kuratorki dużo uwagi poświęciły temu doświadczeniu, pozwoliły odczuć ile prezentowana wystawa dla nich znaczy. Wytworzyło to pełną ciepła i entuzjazmu atmosferę, która sprzyjała wymianie uwag oraz rozmowom z twórczyniami i organizatorami wystawy.
Było o czym rozmawiać. Wystawa intryguje, skłania do refleksji oraz do lektury tekstów Urszuli Czartoryskiej. Trudno było złożyć jej piękniejsze i bardziej szczere podziękowanie niż to, które przyjęło postać wystawy.
Czuła uwaga. Urszula Czartoryska wobec fotografii
Muzeum Sztuki w Łodzi
ul .Ogrodowa 19
Wystawa czynna: 28.05.2021- 05.09.2021
Dziękuję Muzeum Sztuki za udostępnienie do publikacji reprodukcji prac prezentowanych na wystawie oraz zdjęć z otwarcia wystawy.
Zdjęcia z wernisażu: duet HaWa
Foto: HaWa
Foto: HaWa
